Never Give Up
FK Üyesi
-
- Katılım
- 28 Haz 2022
-
- Mesajlar
- 399
-
- Tepkime puanı
- 124
-
- Puan
- 43
-
- Konum
- Gerçeğin Ruhu
Aydınlanma'nın Üç Öncüsü:
Mustafa Reşid Paşa,
Midhat Paşa,
Mustafa Kemal Paşa
Son iki yüzyılda Türkiye'de aydınlanmanın üç büyük öncüsü vardır: 1. 1839'da ilan edilen Gülhane Hatt-ı Hümayununun mimarı, Tanzimat döneminin "Aydınlanmanın Nazırı" (minister of enlightenment) Mustafa Reşid Paşa (öl. 1858). Osmanlı topraklarında hiçbir şey bir daha eskisi gibi olmadı. Yalnızca, bugün bile anlamakta ve kavramakta zorandığımız eşitlik, özgürlük, bireysellik (hürriyet, serbestiyet, müsavat) kavramlarıyla değil, tüm eksiklerine karşın çağdaş yasa bilinciyle de ülkemiz ilk kez o gün tanıştı. 2. 1876'da ilan edilen ilk anayasamız Kanun-i Esasi'nin gerçek mimarı Midhat Paşa (ö. 1884). Gülhane Hatt-ı Hümayunu sayesinde tanıştığımız (çağdaş anlamıyla) eşitlik, özgürlük kavramlarını ve çağdaş hukuk yasa ve kurumlarını tüm ayak diremelerine karşın "anayasal yurttaşlık" düzeyine taşıyan kişiydi Midhat Paşa. 3. İlki iki devlet adamının aksine, bir reformcu değil, gerçek bir devrimci olan Mustafa Kemal Paşa (ö. 1938). Milli Mücadele'nin önderi ve arkadaşları, yalnızca vatanı elde tutmakla kalmadılar, onu olanaklı olduğu ölçüde bir Cumhuriyet'e dönüştürmeyi de başardılar. Cumhuriyet gerçek bir başlangıçtı, bu ülkenin kendi çağıyla eşzamanlı yaşayabilmesinin en önemli koşulu olan bir başlangıç. Atlattığımız onca badireye karşın, şayet bugün daha iyi yarınlar hayal edebiliyorsak, bunun nedeni son iki yüzyıl içinde tüm aydınlanma çabalarına öncülük eden bu üç devlet adamıdır. Immanuel Kant, halkların aydınlanma hızını anlatmak için neredeyse Almanca'da varolan tüm terimleri işe koşar: allmählich, langsam, nach und nach... Bu üç deyişin üçü de "yavaş yavaş" anlamına gelir.
Kant'ın kendi ifadeleriyle:
• Aydınlanma yavaş yavaş (allmählich) ortaya çıkar.
• Halk ancak yavaş yavaş (langsam) aydınlanma’ya ulaşabilir.
• Halk özgür eyleyebilme yeteneğini yavaş yavaş (nach und nach) kazanır.
İki yüz yılda ancak bu kadar yol kat edebildik, peki daha hızlı olabilir miydi? Sanmıyorum.
Mustafa Reşid Paşa,
Midhat Paşa,
Mustafa Kemal Paşa
Son iki yüzyılda Türkiye'de aydınlanmanın üç büyük öncüsü vardır: 1. 1839'da ilan edilen Gülhane Hatt-ı Hümayununun mimarı, Tanzimat döneminin "Aydınlanmanın Nazırı" (minister of enlightenment) Mustafa Reşid Paşa (öl. 1858). Osmanlı topraklarında hiçbir şey bir daha eskisi gibi olmadı. Yalnızca, bugün bile anlamakta ve kavramakta zorandığımız eşitlik, özgürlük, bireysellik (hürriyet, serbestiyet, müsavat) kavramlarıyla değil, tüm eksiklerine karşın çağdaş yasa bilinciyle de ülkemiz ilk kez o gün tanıştı. 2. 1876'da ilan edilen ilk anayasamız Kanun-i Esasi'nin gerçek mimarı Midhat Paşa (ö. 1884). Gülhane Hatt-ı Hümayunu sayesinde tanıştığımız (çağdaş anlamıyla) eşitlik, özgürlük kavramlarını ve çağdaş hukuk yasa ve kurumlarını tüm ayak diremelerine karşın "anayasal yurttaşlık" düzeyine taşıyan kişiydi Midhat Paşa. 3. İlki iki devlet adamının aksine, bir reformcu değil, gerçek bir devrimci olan Mustafa Kemal Paşa (ö. 1938). Milli Mücadele'nin önderi ve arkadaşları, yalnızca vatanı elde tutmakla kalmadılar, onu olanaklı olduğu ölçüde bir Cumhuriyet'e dönüştürmeyi de başardılar. Cumhuriyet gerçek bir başlangıçtı, bu ülkenin kendi çağıyla eşzamanlı yaşayabilmesinin en önemli koşulu olan bir başlangıç. Atlattığımız onca badireye karşın, şayet bugün daha iyi yarınlar hayal edebiliyorsak, bunun nedeni son iki yüzyıl içinde tüm aydınlanma çabalarına öncülük eden bu üç devlet adamıdır. Immanuel Kant, halkların aydınlanma hızını anlatmak için neredeyse Almanca'da varolan tüm terimleri işe koşar: allmählich, langsam, nach und nach... Bu üç deyişin üçü de "yavaş yavaş" anlamına gelir.
Kant'ın kendi ifadeleriyle:
• Aydınlanma yavaş yavaş (allmählich) ortaya çıkar.
• Halk ancak yavaş yavaş (langsam) aydınlanma’ya ulaşabilir.
• Halk özgür eyleyebilme yeteneğini yavaş yavaş (nach und nach) kazanır.
İki yüz yılda ancak bu kadar yol kat edebildik, peki daha hızlı olabilir miydi? Sanmıyorum.
