Zeka Testleri Neden ve Nasıl Ortaya Çıktı? (2 Izleyici)

Zeka Testleri Neden ve Nasıl Ortaya Çıktı?



Zeka testleri katsayılarına bakılarak yapılan sıralamalarda Türkiye’nin genelde sonlara doğru olduğunu duyar, bu duruma hayıflanırız. Dünya genelinde ise beyazlar siyahlardan, zenginler yoksullardan, erkekler kadınlardan daha zeki çıkar. Gelin bu IQ testlerini biraz sorgulayalım.
Amerika Kıtası’nın Avrupalılar tarafından keşfedilmesinden sonra “yeni” kıtaya günümüze dek sürecek bir göç akını başladı. Özellikle Kuzey Amerika’daki yönetimler ve daha sonraları ABD hükümetleri göçü sürekli teşvik ettiler. 1900’lerin başlarına dek bu akın yavaşlamadan sürdü.

Çok sayıda insan ve işgücüne gereksinimleri olduğundan ABD yönetimleri 1875 yılına kadar göçü engelleme ve herhangi bir göçmenlik yasası çıkarma gereğini duymadılar.

İlk olarak 1875 yılında, daha sonraları da sırasıyla 1882, 1903, 1907, 1917, 1921 ve 1924 yıllarında göçmenlik yasaları çıkarılarak göçlerin önü alınmaya çalışıldı.



1875’te hazırlanan göçmenlik yasasında bir liste yer aldı ve bu listeye göre Asyalı hamallar, suçlu ya da suçlu olmaya eğilimliler ve fahişelerin ABD’ye girişleri yasaklandı. 1882 yasasında listeye akıl hastaları ve “geri zekâlılar” da eklendi. 1907’de “embesil”ler ve “moron”lar yani geri zekâlı-aptal kategorileri listeye konuldu.

Listeye sürekli birtakım kategoriler konuluyordu, ama kimlerin bu kategorilere gireceği henüz belirlenmemişti. İmdada zeka testleri yetişti.

Zeka Testleri Hazırlanıyor
1905 yılında, Fransa’da, eğitim bakanlığı tarafından, okullarda özel eğitime gereksinimi olan başarısız çocukları ayıracak teknikler geliştirmesi gibi pratik ve özel amaçlı bir işle görevlendirilmiş olan Alfred Binet ve Théodore Simon adlı iki Fransız psikolog bazı testler geliştirip uygulamaya sokmuşlardı.

Testlerde çocukların zekâ yaşları tespit edilmeye çalışılıyordu. Zeka yaşları takvim yaşlarından düşük olan çocuklar belirleniyor ve onlara özel eğitim programları uygulanıyordu.

1912 yılında Alman psikolog Wilhelm Stem zeka yaşının takvim yaşından çıkarılmak yerine bölünmesinin daha doğru olacağını öne sürdü ve böylece IQ (Intelligence Quotient – Zeka Katsayısı) testleri şimdiki adıyla doğmuş oldu.

Testleri bulan Alfred Binet, testlerini özel bir amaç için geliştirmiş olmasına ve bunların başka alanlarda kullanılmaması ve genelleştirilmemesini; sonuçların “zekâ” ölçütü olarak tanımlanmamasını açıkça ve ısrarla belirtmesine karşın, testler birilerini damgalayarak göçü engellemeye çalışan Amerikalılar için bulunmaz bir olanak yarattı.

Henry Goddard, Binet’in testlerini Fransızca’sından İngilizce’ye ve ABD kültürüne uyarlayarak 1912’de, New York limanında, ABD’ye giriş yapan göçmenlere uygulamaya başladı.



Çıkan test sonuçları korkunçtu: ABD’ye gelen Ruslar’ın yüzde 87’si, Yahudiler’in yüzde 83’ü, Macarlar’ın yüzde 80’i ve İtalyanlar’ın ise yüzde 79’u “geri zekâlı”-“aptal moron” olarak nitelendirildi. Tabii ki ülkeye alınmadan hemen sınır dışı edildiler. Bu yolla, yüz binlerce insan “geri zekâlı” ya da “moron” damgası vurularak geri gönderildi.

1921’de, İngiltere, Hollanda, Danimarka, İskoçya, Almanya, İsveç, Norveç, Kanada, Belçika, Avusturya, İrlanda, Türkiye (Osmanlı), Yunanistan, Rusya, İtalya ve Polonya’dan gelmiş olan 12 bin 407 yabancı göçmene uygulanan testlerin sonuçları daha çarpıcıydı.

Sonuçlara göre, İskandinavya ülkeleri ile İngilizce konuşulan ülkelerden gelen yabancıların zekâ skorları en yüksek; Polonya, İtalya, Rusya, Yunanistan, Türkiye ve Avusturya başta olmak üzere Doğu Avrupa’nın Slav ulusları ile Latin Amerika ülkelerinden gelenlerin skorları alabildiğine düşüktü ve moron olarak tanımlanıyordu.

ABD’ye yakın zamanda göçmüş ve anadili İngilizce olmayan, ABD’yi ve Amerikan kültürünü henüz tanımayan göçmenlere, “Toplu tabancayı kim icat etmiştir?”, “Broklynliler’in lakabı nedir?” ya da “Falan beyzbol takımında oynayan filan oyuncunun lakabı nedir?” gibi sorular soruluyordu.



Bu yöntemle istenmeyen ulus, milliyet, ırk, sınıf, sosyal gruplardan kişilerin moron çıkması sağlandı. Binet ölçeğini ABD’ye ilk defa Goddard uyarladı ama, onu esas popüler yapan Lewis M. Terman oldu.

Stanford-Binet Zeka Testleri
Kaliforniya’daki Stanford Üniversitesi profesörlerinden Terman’ın 1916’da soru sayısını 54’ten 90’a çıkarmasıyla, bugün de kullanılan ve Terman testi de denilen “Stanford-Binet Zeka Testleri” ortaya çıkmış oldu.

ABD yönetimi aradığını sonunda bulmuştu. Çıkaracağı yasalara “bilimsel” temel ve dayanak hazırlamış, politikalarına demagojik propaganda malzemesi elde etmişti.

Okuma önerisi: Zekanız Hakkında Ne Bilebilirsiniz?

Görüldüğü gibi, “zeka testleri” olarak adlandırılan testler bilimsel bir amaç ve gereksinim için değil, ABD yönetiminin artık ihtiyacının kalmadığı yoksulların ve işçilerin göçünü engellemek; ırkçı politikalarına dayanak yapabilmek ve politikalarında demagojik propaganda aracı olarak kullanabilmek için özel olarak hazırlattığı testler olarak ortaya çıktı ve daha sonra da yaygınlaştı.

Prof. Dr. Kenan Ateş

Bu yazı Bilim ve Gelecek dergisi 27. sayısında yayınlanmıştır.

Matematiksel