Gülgiller familyasındandır. Çalı görünümünde yıllık bir bitkidir. Bitkinin kök, yaprak, çiçek ve meyveleri şifa verici olarak kullanılır. Bahçe ve ormanlık alanlarda yetişir. Meyveleri önceleri yeşil, olgunlaştıkça kırmızı, daha sonra siyah bir renge bürünür. Halk arasında ağaç çileği diye de bilinir. Böğürtlen vücuda kuvvet verir, idrar söktürücüdür, kabız etkilidir. Şeker hastalığına karşı kökü ve yaprakları kullanılır.
Yaprakları toz haline getirilip yaralara serpilerek yaraları iyileştirir. Kanı temizler, öksürüğü keser. Ağız yarası, ağız kokusu, ağız şişliği ve diş eti iltihabına Şifa verir. Diş eti kanaması için yaprakları çiğnenir. Diş çürümelerini önler, diş etlerini kuvvetlendirir. Meyvesi çok yenirse, gözleri kuvvetlendirir, göz ağrısına Şifa verir. Ba-sura karşı, meyvesi ve kökü kullanılır, yaprakları lapa haline getirilip basura konur. Böbrek ve mesane kumların döker, saçların siyaha boyanmasında kullanılır. Tansiyonu düşürür, ayak şişliklerini (ödem) indirir. Adet düzenleyicidir. Kolit ve bağırsak iltihabına karşı bolca yenir. Çocuk olması için, kökü kaynatılarak içilir.
Kullanım yeri ve şekli:
* Şeker hastalığına karşı; kaynamakta olan 200 cc. suya 15 gr. böğürtlen kökü konur, on dakika kaynatılır. Yemeklerden önce soğuk olarak, birer bardak içilir. Ayrıca, kaynamakta olan 200 cc. suya 10 gr. böğürtlen yaprağı konur, beş dakika kısık ateşte kaynatılır. Yemeklerden önce soğuk olarak, birer bardak içilir.
* Kan temizleyici olarak; kayna-makta olan 200 cc. suya, 10 gr. böğürtlen yaprak ve filizlerinden konur, beş dakika kısık ateşte demlenir. Yemeklerden önce birer su bardağı içilir.
* Öksürüğe karşı; kaynamakta olan 100 cc. suya, 5 gr. böğürtlen yaprağı konur, kısık ateşte 2 dakika
kaynatın Balla tatlandırılarak günde 3 – 4 bardak içilir. Ayrıca, kaynamakta olan 100 cc. süte, 5 gr. böğürtlen çiçeği konur, kısık ateşte bir dakika kaynatın günde 3 – 4 bardak içilir.
* Diş eti kanamalarına karşı ve diş etlerinin kuvvetlenmesi için; taze böğürtlen yaprakları sakız gibi çiğnenir. Ağız, bademcik iltihabı için ezilir suyuyla ağız çalkalanır ve ovulursa diş etlerinin kuvvetlenmesi temin edilir.
* Gözleri kuvvetlendirmek için, sabah ve akşam, taze böğürtlen mey-vesinden bir iki avuç yenir. Göz ağrı-tanım karşı, böğürtlenin taze yaprak ve filizleri ezilir, lapa haline getirilerek gözlerin üzerine konur, bir süre bekletilir. Göz zafiyetlerini gidermek için, böğürtlen yaprak ve filizleri ezilir, suyundan sabah ve akşam, gözlere ikişer damla damlatılır.
* Böbrek ve mesanedeki kumlar’ dökmek veya eritmek için; kaynamakta olan 500 cc. suya, 30 gr. böğürtlen kökü konur, 10 dakika kaynatın Balla karıştırılarak, soğuk olarak günde 3 – 4 bardak içilir.
* Tansiyonu düşürmek ve bacak-lardaki ödemi gidermek için; böğürtlen yaprakları çay gibi demlenir. Gün-de 2 – 3 bardak içilir. Böylece hem tansiyon düşer, hem de ödem şişlikleri iner.
* Kolir ve bağırsak iltihaplarına karşı; bol miktarda böğürtlen meyvesi yenir.
* Çocuğu olmayanlar için, kaynamakta olan bir litre suya, böğürtlen kökü. konur, 10 dakika kısık ateşte kaynatılır. Balla tatlandırılarak, günde 3 – 4 bardak içilir.
* idrar tutukluğuna ve yanmasına karşı; kaynamakta olan varım litre su-ya 25 gr. böğürtlen kökü konur, on dakika kavratılır. Günde dört defa birer bardak içilir.
* İshallerde (özellikle çocuk ishallerinde); böğürtlen meyvesi suyundan günde üç defa birer kaşık içilir, meyvesi ishal kesilinceye kadar yenir.
* Çocuklarda ağız yaraları ve aftlar için, böğürtlen meyvesi ezilir, ağza sıkça sürülür.
* Saçları siyaha boyamak için; kaynamakta olan bir litre suya, böğürtlen toprakları ve dikenli dallarından 100 gram konur, varım saat kaynatılır. Bu suyla saçlar, günde 3 – 4 defa friksiyon. (Elde edilen karışım çabuk boz olduğundan bu dolabında saklanmalarıydı)