Tarih Sultan Fatih'in; Asrın İmam'ı Azam'ı diyerek iltifat ettiği Alim MOLLA HÜSREV

Molla Hüsrev, 1467de yakalandığı veba hastalığından kurtarması için Mevlasına şöyle bir dilekte bulundu:Şanı yüce olan Allah, eğer beni ilim, maarif ve idrak sahasında yol almaya gücüm yetecek şekilde bu afetten kurtarırsa, ihsan edilmiş olan ömrümün kalan kısmını, gönlümdeki şu hizmete harcayacağım. Fıkıh hakkında sağlam, zayıf rivayetlerden salim, Arapça ilminde mahir, nazmı beğenilen ve akli olup mânâ ve hulasası temiz bir eser ortaya koymaya çalışacağım.Hastalıktan Allahın lütfuyle bir şekilde kurtulunca da şöyle dedi:Yüce Allah hastalığımı gidererek bana ihsanda bulununca, şefkat ve merhamet hazinelerinden selamet elbisesini giydirince karar verdiğim işe hemen başladım! Büyük fıkıh âlimi bu eseri tamamlayınca ona Durerul Hukkâm fi Guraril Ahkâm ismini verdi. İslâm Hukuku sahasında Dürer adıyla bilinen bu kıymetli eser, Osmanlı medreselerinde şerhleriyle birlikte uzun yıllar ders kitabı olarak okutuldu. ***Asıl adı Mehmed bin Feramuz olan Molla Hüsrev, Yozgat civarındaki Yerköye bağlı Kargın köyü Türkmenlerindendir. Doğum tarihi belli değildir. Devrinin çok kıymetli hocalarının yanında yetişti. İlk görevini Edirnedeki Şah Melik Medresesinde yaptı. 1444te Edirne kadısı, daha sonra Rumeli kazaskeri oldu. Bu dönemde Osmanlı ordusunun bütün şeri işleri Molla Hüsrev tarafından hükme bağlandı. İstanbulun ilk başkadısı Hızır Beyin vefatı üzerine hem bu göreve, hem de Ayasofya Medresesi müderrisliğine getirildi.1463de Sultana küserek Bursaya yerleşen Hüsrev, burada kendi adıyla anılan medresesini ( Hüsrev Medresesi) yaptırdı. Bu medrese Zeynilerdeydi, 1915den sonra yıkılıp ortadan kalmıştır. Padişah 1469da kendisini şeyhülislam tayin ederek İstanbula davet etti ve hocasının gönlünü aldı.Molla, 1480 yılı Şaban ayının Cuma günü İstanbulda vefat etti. Namazı Fâtih Camiinde kılınıp cenazesi vasiyeti üzerine Bursaya götürülerek medresesinin yakınına defnedildi. Molla Hüsrevin, İstanbul Şehzadebaşı semtinde kendi namına yaptırdığı bir camii vardır.

Sultan Fatihe sadakati

Tahtını çocuk yaştaki oğlu Sultan II. Mehmede bırakan II. Muradın bu kararı Osmanlı düşmanlarını sevindirmişti. Haçlıların savaş hazırlığı sebebiyle yeniden tahta geçmek zorunda kalan II. Muradın idareyi ele almasıyla birlikte oğlu II. Mehmed Manisaya döndü. Kendisini yalnız bırakmak istemeyen Molla Hüsrev, II. Muradın Rumeli kazaskerliğinden istifa ederek şehzade Mehmedden ayrılmadı. Şehzade kendisine, Sair devlet erkanı gibi senin de makamından ayrılmayıp yerinde kalmak gerekir diye ısrar ettikçe; o, Cenâb-ı Şerifini zamân-ı uzlette terkeylemek hudûd-ı devâir-i meveddetten hariçtir! ( Yalnız kaldığın bir zamanda seni terketmek insanlık dışı bir haldir ) diyerek şahsiyetine yakışır bir sadakat gösterdi. Bu davranış Mehmed Çelebiyi çok duygulandırdı. Fatih, Molla Hüsrevi 31 yıl süren ikinci saltanat devrinde daima yanında bulundurdu.

Kadılık belasından kurtuldum!

Büyük Âlim Molla Hüsrev kendisine verilen kadılık görevlerini istemeyerek kabul etti. Bu düşüncesini bir eserinde şöyle belirtiyor: ...Bu sırada isteksiz ve rızasız olarak kadılık belasına maruz kaldım. Kadılıkta geçen ömrümü değersiz sayıyorum. Hatta bunun yapıma uygun olmadığı fikri her daim zihnimde dolaşırdı. Kendisini ilmi çalışmadan uzaklaştırdığı için kadılık yapmayı, ömrünün boşa geçen bir bölümü olarak kabul eden Hüsrev, ilimler içinde en yüksek payeyi fıkıh ilmine veriyor. Ona göre fıkıh ilmi, ilimlerin uğraşmaya en uygunu ve gönül vermeye en yaraşanıdır. Molla Hüsrev, Dürer ve Gurer isimli eserini bu kadılık meşgaleleri arasında yazmaya başlamıştı. Eserinin son kısmında, yüce Allah beni kadılık belâsından kurtardı diyerek şükreder.

Çağımızın Ebu Hanifesi

Molla Hüsrev vakur ve bol bağış yapan biriydi. Cuma namazlarını Ayasofya camiinde kılar, iç camiye girdiğinde halk saf bağlar ve mihraba kadar kendisine yol açardı. Fatih Sultan Mehmed bu durumu görünce vezirlerine, hocam çağımızın Ebu Hanifesidir! diyerek onunla gurur duyardı.Molla, talebeleri arasında da son derece sevgi ve itibar görürdü. Talebeleri her gün kuşluk vakti Molla Hüsrevin evi önünde toplanır, onun dışarı çıkmasını bekler, kapıda görününce atı önünde yaya yürüyerek, ona medreseye kadar refakat ederdi. Bu durum ders bittikten sonra da devam eder, hoca bu defa da evine kadar geçirilirdi.Molla Hüsrev sözünü tutan, ilmiyle âmil bir kimseydi. Birçok hademe ve cariyesi varken, geçmiş zamandakiler gibi hizmetçi kullanmayınız! dediği için, çalışma odasına kimseyi sokmaz, tozunu kendisi alır, çıra ve mumunu kendisi yakardı.

Çalınan özel kitap!

Kadılık ve müderrislik görevleri arasında, muteber âlimlerin yazdığı önemli eserleri çoğaltmayı da kendisine vazife edinmişti. Böylece ilmin yayılmasına katkıda bulunmanın en güzel örneklerinden birini ortaya koyuyordu. Zira o zamanlar henüz matbaa yoktu, eserler el yazması olarak çoğaltılıyordu.Her gün mutlaka gerek tercüme, gerek çoğaltma, gerekse telif yoluyla bir konuyu yazmayı vazife edinip, ölümüne kadar bu yoldan ayrılmadı. Bunu beş vakit ibadete, bir altıncı vakit olarak ayırdı. Hatta nefis talik el yazısıyla çoğalttığı böyle kıymetli bir eseri Sultan Fâtihe takdim etti. İnce sanatlardan zevk alan Fâtih, bunu mükemmel surette tezhip ettirip ciltlettirdi ve kendi hususi kütüphanesine koydurdu. Cumhuriyetten sonra bu eser, maalesef bulunduğu Yenicami Kütüphanesinden çalındı, hususi ellere geçti, birkaç defa da sahip değiştirdi. İşte öyle bir hatıra ki; Fâtihin hocası Molla Hüsrevin kendi el yazısı, Fâtih devri cilt ve tezhibi, ve Fâtihin özel kütüphanesinin malı. Bakınız ecdat yadigarları nasıl korunuyor!

Zembilli Ali Efendi

Bu büyük âlim pek çok talebe yetiştirdi. Bunların en meşhuru Zembilli Ali Cemali Efendidir. Bu zat II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni devirlerinde şeyhülislamlıkta bulunmuş, Sultan Selim gibi şiddetli bir hükümdarın bir çok kararına çekinmeden itiraz etmiş ve onun emirlerini değiştirmesini sağlamıştır.

Can Alpgüvenç

SiyahSancaktaR' Alıntı:

Cumhuriyetten sonra bu eser, maalesef bulunduğu Yenicami Kütüphanesinden çalındı, hususi ellere geçti, birkaç defa da sahip değiştirdi. İşte öyle bir hatıra ki; Fâtihin hocası Molla Hüsrevin kendi el yazısı, Fâtih devri cilt ve tezhibi, ve Fâtihin özel kütüphanesinin malı. Bakınız ecdat yadigarları nasıl korunuyor!

Genişletmek için tıkla ...

Bulgaristan'a kese kağıdı yapılması için satılan yadigârlardan biliyoruz nasıl korunduğunu. Olsun onlar yıksın biz imar etmeye devam ederiz.

Teşekkür ederiz muhterem