İslam Özgürlüğüme müdahale etme

"ÖZGÜRLÜĞÜME MÜDÂHALE ETME!"

İnsanların kendi kafalarından ürettikleri bir takım kavramlar insanların hem dünyada hem de âhirette başlarına bela olabiliyor. Zira bu kavramlara öyle anlamlar yükleniyor ki sonuçta bunlar, “doğruluğu sorgulanamaz”, “aksi ileri sürülemez”, “üzerinde tartışma yapılamaz” bir noktaya ulaşıyor, bir tür tabu oluyor. Pek çok insan, sırf bu kavramların cazibesi ve albenisine kapılarak Allah’ın dinine bağlanmaktan uzak durabiliyor, kimileri ise sırf bu kavramlarla bağdaşmadığı için dini terk edebiliyor.

Mesela tüm zamanların en revaçta olan “özgürlük” kavramı kimilerince içeriği keyfe keder doldurulan, zaman zaman dinin önüne bir engel gibi konulmaya çalışılan bir kavram. Zamanımızda bu kavram, kimilerince milyonları peşinden sürükleyen bir sahte tanrıya dönüştürülmüş durumda. Herkes açısından en önemli şey: Özgürlük!

Herhangi bir kimseye bir konuda tavsiye vermek, bir yanlışı konusunda uyarıda bulunmak, Allah’ın yoluna davet etmek birileri tarafından onların özgürlüğüne müdahale olarak görülüyor. İnsanların iyiliğini isteyerek yaptığınız bir uyarı “hop, orada dur! Benim özgürlük alanıma giriyorsun” denilerek terslenebiliyor.

Aslında tarihsel süreçte de peygamberlere karşı çıkanların temel dayanaklarından birisi yine bu özgürlük kavramı olmuştu. Şimdi peygamberler tarihinden bir örnek üzerinden meseleye kısaca bakalım:

Hz. Şuayb (a.s.) kavminin Allah dışında taptıkları putların tanrı olamayacağını, bunlara tapmanın yanlış olduğunu söylüyordu. Yine o, kavminin ticarî işlerde ölçü ve tartıya riayet etmediklerini, alım-satımda birbirlerini kazıkladıklarını, kul hakkı yediklerini görüyor ve bu duruma karşı tepkisini ortaya koyuyordu. Hz. Şuayb’ın biri inanç meselesi diğeri de günlük hayata ilişkin bu temel iki konudaki uyarıları, kavmi tarafından “özgürlüklerine müdahale” olarak görüldü ve tepki ile karşılandı. Bu durum âyette şu şekilde ifade edilmektedir:

“Dediler ki: “Ey Şu'ayb! Babalarımızın taptığını, yahut mallarımız hakkında dilediğimizi yapmayı terk etmemizi sana namazın mı emrediyor. Oysa sen gerçekten yumuşak huylu ve aklı başında bir adamsın.” (Hûd 87)

Bu âyeti kısaca anlamaya çalışalım:

Hz. Şuayb, kavmindeki insanların, öteden beri gelenek haline getirdikleri, atalarından miras olarak aldıkları “puta tapma” inancının yanlış olduğunu söylüyor. Onları tevhide davet ediyor. Yine o, insanların malları üzerinde alım-satım, ölçme ve tartma gibi davranışta bulunurken kul hakkı yememelerini, insanları zarara uğratmamalarını söylüyor. Kavmi ise ona şöyle diyorlar: Sen namaz kılıyorsun, kendince bir takım şeylere inanıyorsun. Senin bizim inançlarımıza ve yaşantımıza müdahale etmeni dinin mi sana söylüyor? Niçin bize karışıyorsun? Halbuki sen normalde yumuşak huylu ve aklı başında biri görünümündesin. Ancak senin bağlandığın din, insanların neye inanacaklarına, nasıl yaşayacaklarına, malları üzerinde nasıl tasarruflarda bulunacaklarına niçin karışıyor? Bırak da insanlar neye istiyorlarsa inansınlar. Bırak da insanlar, malında mülkünde dilediği gibi tasarrufta bulunabilsinler.

Bu zihniyet ne kadar da tanıdık geliyor değil mi? Günümüzde de insanlara “içki, kumar, zina, faizden uzak durun, kul hakkı yemeyin. Allah’ın emirlerine uyun. Haramlardan uzak durun” denildiğinde birileri kırmızı görmüş boğa gibi “insanların özgürlüklerine müdahale ediyorsunuz. Buna hakkınız yok. İnsanlar dilediğini yapabilir” diyerek dostça bir uyarıya, arkadaşça bir öğüte karşı çıkıyorlar.

Peki insanlar öğüt ve uyarılardan hoşlanmıyorlar, bunu kendi özgürlük alanlarına müdahale olarak görüyorlar diye bizim iyiliği yayma, kötülüğü engelleme, tebliğ görevimiz ortadan kalkıyor mu? Elbette hayır. Biz, doğru bildiğimizi söylemekle yükümlüyüz. Bakın Hz. Şuayb, kavminin yukarıdaki itirazına karşılık ne diyor?

“Şuayb de şöyle dedi: “Ey kavmim! Bir de şöyle düşünün: Ya benim, rabbimden açık bir delilim varsa ve O bana tarafından güzel bir nasip vermişse! Size yasakladığımı kendim yapmak niyetinde değilim. Ben sadece gücümün yettiği kadar ıslah etmek istiyorum. Fakat başarmam Allah’ın yardımına bağlıdır. Yalnız O’na dayanıyor ve O’na yöneliyorum.”

Hz. Şuayb onlara şunu demek istiyor:

Ben size bu öğütleri verirken bunu kendi kafama göre yapmıyorum. Sizleri kendi isteklerim doğrultusunda hizaya çekmeye çalışmıyorum. Benim şahsıma itaat etmeniz için bunları söylemiyorum. Bana Rabbim tarafından vahiy gönderildi. O vahiylerde beni ve sizi yaratan Yüce Rabbimiz neyi emretmişse ben de size onu tebliğ ediyorum.

Ben size bir şeyi yapmanızı söylerken ya da bir şeyden uzak durmanızı söylerken amacım size muhalefet etmek değil. Yine ben size bunları söylerken kendim tersini yapmıyorum. Benim bütün yapmayı istediğim şey gücüm ne kadar yeterse, olabildiğince ıslah etmek. Sizin inanç ve yaşam tarzınızda yanlış olan şeyleri gücüm yettiğince düzeltmeye çalışıyorum. Elbette ben bunu kendi gücümle başaramam. Çünkü bir insanın diğer bir insanın yanlışlarını düzeltmesi, onu yanlış yoldan doğru yola yönlendirmesi ancak Allah’ın yardımına bağlıdır. Ben yaptığım bu tebliğ vazifesinde Allah’a tevekkül ediyor, Ona yöneliyorum.

Evet… Günümüzde kimi kavramlar insanlar tarafından Hz. Yusuf’un, hapiste iken iki arkadaşına putlarla ilgili olarak söylediği bir duruma evrilmiştir: “Bunlar yalnızca sizin ve atalarınızın taktığı isimlerdir. Allah bunlara dair hiçbir delil indirmemiştir” (Yusuf 12/40). Böyle bir hengâmede şuurlu mümine düşen sorumluluk, tıpkı Hz. Şuayb’ın, Hz. Yusuf’un ve diğer bütün peygamberlerin yolunu takip ederek “gücümüz yettiğince ıslah etmek” için gayret göstermektir.

Rabbimiz bizleri; gerçek özgürlüğü nefsimize ya da başkalarına kulluktan kurtulup yalnızca Allah'a kullukta bulan; iyilikleri yaymak, kötülükleri engellemek için gayret gösteren, gücü nispetinde ıslah etmeye çalışan şuurlu müminlerden eylesin.

Soner Duman/ 17 Ocak 2025 - 17 Receb 1446 Cuma