- Katılım
- 1 May 2020
- Mesajlar
- 14,444
- Çözümler
- 1
- Tepkime puanı
- 38,510
- Puanları
- 113
KOMŞUNUN SESİ
‘Bütün ahlaksızlıkların kaynağında komşunun ıstırabının meşrulaştırılması yatar’ demişti Levinas.
Bana sorulmamış olsa da, benden yardım dilenmemiş olsa da ötekinden, komşumdan sorumluyum. Komşunun yüzü beni ahlaka çağırır ve ahlak, incindiğim yerde başlar. Onun açlığı ve yoksunluğu da beni incittiğinde başlar. Kutlu sözü hatırlayalım: ‘Komşusu açken tok yatan kimse, gerçek anlamda inanmış olamaz’. Bizim medeniyetimiz ‘komşuyu neredeyse komşuya varis kılacak kadar’ komşuluk ahlakını vurgular. Ruhbilimde çocuklukla ilgili yaraların ihlal ve ihmalden kaynaklandığı söylenir. Zarar vermek ve başkasının verdiği zararı dindirmek için, harekete geçmemek. Komşuluk için de aynı düsturu dile getirebiliriz : Komşu hakkının ihlal ve ihmali ırkçılıktan yabancı düşmanlığına, yoksulluktan eşitsizliğe dek bir dizi toplumsal sorunun temelinde yatar. Kurbanın kendi kaderini hak ettiğini düşünen ve kötülüğü akla uydurarak meşrulaştıranlar, yani haksızlık karşısında sesini çıkarmayan ve komşusunun ıstırabına sırtını dönenler, kötülüğü icra edenler kadar mücrimdir. Çünkü kötülük ancak onların sessiz kalmaları kaydıyla hükmünü icra etmektedir. Oysa her insan birbirine komşudur ve her insan birbirinden sorumludur, ben herkesten daha fazla sorumluyum. Komşumun acısını kendimin bilmekle ona bu dünyada yalnız olmadığını hissettiririm. Onun acısına bu dünyada bir yer açar ve ona bir anlam vermesine yardım ederim. Ona kayıtsız şartsız bir merhametle yüzümü döndüğümde ve acısını dindirmek için eyleme geçtiğimde, hem kendi dünyamı hem onun dünyasını genişletirim.
Daha metafizik bir düzlemde konuşacak olursam, merhamet seçmekle değil seçilmekle ilgilidir ve merhamet eden, seçilmiştir. Bütün varlıklara bir çekim ve bağlılık duyarız, çürümekte olan bir çiçeğin yerini değiştirir, yaralı bir hayvanı tedavi etmek isteriz. Varlık bize komşudur. Kendimizi başkalarına yardıma ne kadar hasredersek, onlarla meşguliyete ne kadar adarsak kendimizi o ölçüde bencilliğimizden arınırız. Merhamet bizi günübirlik hayatın endişe ve tasalarından uzağa, komşumuzun kalbine taşır.
| Prof. Dr. Kemal Sayar
‘Bütün ahlaksızlıkların kaynağında komşunun ıstırabının meşrulaştırılması yatar’ demişti Levinas.
Bana sorulmamış olsa da, benden yardım dilenmemiş olsa da ötekinden, komşumdan sorumluyum. Komşunun yüzü beni ahlaka çağırır ve ahlak, incindiğim yerde başlar. Onun açlığı ve yoksunluğu da beni incittiğinde başlar. Kutlu sözü hatırlayalım: ‘Komşusu açken tok yatan kimse, gerçek anlamda inanmış olamaz’. Bizim medeniyetimiz ‘komşuyu neredeyse komşuya varis kılacak kadar’ komşuluk ahlakını vurgular. Ruhbilimde çocuklukla ilgili yaraların ihlal ve ihmalden kaynaklandığı söylenir. Zarar vermek ve başkasının verdiği zararı dindirmek için, harekete geçmemek. Komşuluk için de aynı düsturu dile getirebiliriz : Komşu hakkının ihlal ve ihmali ırkçılıktan yabancı düşmanlığına, yoksulluktan eşitsizliğe dek bir dizi toplumsal sorunun temelinde yatar. Kurbanın kendi kaderini hak ettiğini düşünen ve kötülüğü akla uydurarak meşrulaştıranlar, yani haksızlık karşısında sesini çıkarmayan ve komşusunun ıstırabına sırtını dönenler, kötülüğü icra edenler kadar mücrimdir. Çünkü kötülük ancak onların sessiz kalmaları kaydıyla hükmünü icra etmektedir. Oysa her insan birbirine komşudur ve her insan birbirinden sorumludur, ben herkesten daha fazla sorumluyum. Komşumun acısını kendimin bilmekle ona bu dünyada yalnız olmadığını hissettiririm. Onun acısına bu dünyada bir yer açar ve ona bir anlam vermesine yardım ederim. Ona kayıtsız şartsız bir merhametle yüzümü döndüğümde ve acısını dindirmek için eyleme geçtiğimde, hem kendi dünyamı hem onun dünyasını genişletirim.
Daha metafizik bir düzlemde konuşacak olursam, merhamet seçmekle değil seçilmekle ilgilidir ve merhamet eden, seçilmiştir. Bütün varlıklara bir çekim ve bağlılık duyarız, çürümekte olan bir çiçeğin yerini değiştirir, yaralı bir hayvanı tedavi etmek isteriz. Varlık bize komşudur. Kendimizi başkalarına yardıma ne kadar hasredersek, onlarla meşguliyete ne kadar adarsak kendimizi o ölçüde bencilliğimizden arınırız. Merhamet bizi günübirlik hayatın endişe ve tasalarından uzağa, komşumuzun kalbine taşır.
| Prof. Dr. Kemal Sayar