- Katılım
- 1 May 2020
- Mesajlar
- 14,443
- Çözümler
- 1
- Tepkime puanı
- 38,508
- Puanları
- 113
**"ALLAH'IN İSİMLERİNİ SAYAN CENNETE GİRER" NE DEMEK?**
**(Bir usul kuralının uygulanışına örnek) **
Bu yazıda şu usul kuralının bir örnek üzerinde uygulamasına yer verilecektir:
"Nassların doğru anlaşılabilmesi için bütüncül bir bakışla değerlendirilmesi gerekir, parçacı bir yaklaşımla ele alınması yanlış sonuçlara yol açabilir"
Bunu yaparken şu sorudan hareket edeceğim:
**Soru:**
Allah Resûlü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
"Allah'ın doksan dokuz, yani yüzden bir eksik ismi vardır. Kim bunları sayarsa cennete girer" (Buhârî, "Tevhid", 12; Müslim, "ez-Zikr ve'd-dua", 6)
Bu hadisteki "sayma" ile Allah'ın isimlerini hafızasına kaydedip sonra da bunları sözlü olarak sayma mı kastedilmiştir? Şayet böyle ise bunu yapmak kolaydır. O halde cennete girmek sırf bir ezber ve sayma işinden ibaret olmaz mı? Şayet bununla başka bir şey kastedilmişse bu nedir?
**Cevap:**
İnsanların isimleri onlara başkaları tarafından, onlar doğduktan sonra, kendilerinde bu isimlerin ifade ettiği özellikler henüz yokken verilir. Söz gelimi daha yeni doğmuş bir çocuğa ana-babası tarafından "doğru sözlü" anlamına gelen "Sadık" adı verildiğini düşünelim. Bu isim, o kişinin gerçekten doğru sözlü olduğunu ispata yetmez. O şahıs gerçekten doğru sözlü ise "adı gibi doğru", "ismiyle müsemmâ" denir. Eğer adının belirttiği vasfa sahip değilse "adına bak, kendine bak, doğruluk bunun neresinde!" diye söylenir.
Yüce Allah'ın isimleri O'na başkası tarafından, sonradan verilmiş değildir. O, kendisinde ezelden beri var olan vasıflara binaen bu isimlerle nitelenmekte olup kendisinin bu isimlere sahip olduğunu bize bildirmiştir. "En güzel isimler Allah'ındır" demek, en yüce vasıflara O sahiptir. Ondan daha üstün vasıflara sahip bir kimse olamayacağına göre ve O da bu vasıflarıyla isimlendirildiğine göre en güzel isimler O'nundur demektir.
Allah'ın her bir ismi, müminlere o isim konusunda üç sorumluluk yükler:
**a) Marifet (Bilmek)**
Bununla kastedilen Allah'ın o ismin belirttiği üstün özelliklere sahip olduğuna inanmak, Allah dışında hiçbir varlığın o ismin ifade ettiği üstün vasıf konusunda Allah ile ortak, denk olamayacağını bilmektir.
Mesela;
Allah'ın "er-Rahman (Rahmeti nihayetsiz olan)" ismini işittiğimizde Allah'ın uçsuz bucaksız bir merhamet vasfına sahip olduğuna, Allah dışında başka hiçbir varlığın bu ölçüde merhamet sahibi olamayacağına iman etmemiz zorunludur.
Allah'ın "el-Azîz (İzzet sahibi olan)" adını işittiğimizde O'nun her işinde mutlak galip olduğuna, her zaman O'nun dediğinin olduğuna, O'nu herhangi bir varlığın yenmesinin, alt etmesinin, âciz kılmasının söz konusu olamayacağına, Allah dışında başka bir varlığın ise daima galip olmasının söz konusu olamayacağına iman etmemiz zorunludur.
Allah'ın "el-Muhyî (Dirilten)" ismini işittiğimizde bitkiler, hayvanlar, cinler, melekler ve insanlardan oluşan canlı varlıklara hayat verdiğine, kâinatta görülen canlılığın kaynağının Allah olduğuna, Allah dışında hiçbir varlığın hayat verme gücüne sahip olmadığına iman etmemiz zorunludur.
Allah'ın "el-Mucîb (Dualara icabet eden)" ismini işittiğimizde bizim dualarımızın Allah tarafından mutlaka dikkate alınıp değerlendirildiğine, Allah'tan başka hiçbir varlığın dualara icabet edip gereğini yapma gücüne sahip olmadığına iman etmemiz zorunludur.
Burada yanlış anlamayı önlemek adına bir hususa dikkat etmek gerekir:
Allah'ın bazı isimleri vardır ki bu isimler insanlara verilemez; çünkü Allah dışındaki başka bir varlıkta o özellik yoktur. Söz gelimi el-Hâlık ismi "Yaratan" anlamına gelir. Allah dışında yaratıcı bir varlık olmadığına göre bir insana bu isim verilemez.
Allah'ın bazı isimleri de vardır ki bu isimlerin ifade ettiği sıfatlar bir ölçüde insanlarda da mevcut olduğu için insanlara da verilebilir. Söz gelimi "er-Rahim (merhametli)", "el-Kadîr (kudret sahibi)", "el-Kerîm (Cömert)" gibi isimler böyledir. Ancak burada şu hususa dikkat etmek gerekir: Allah ile bu ismin kendilerine verildiği şahıslar o isim bakımından ortakmış gibi görünse de hakikatte o ismin ifade ettiği sıfat diğer varlıklarda yoktur. Çünkü Allah tüm müminlere merhamet edendir, oysa bir mümin ne kadar merhametli olsa bile bu merhametiyle tüm müminleri kuşatması mümkün değildir. Yine Allah, güç ve kudreti her şeye yetendir. Bir insanın güç ve kudreti ise son derece sınırlıdır, bunu da zaten Allah vermiştir.
**b) Muhabbet**
Allah'ı tanıyan kimse Allah'ı sever. Çünkü Allah'ın bütün isim ve sıfatları güzeldir. İnsan da güzel olanı sevecek bir kıvam ve meyilde yaratılmıştır.
Kişinin Allah'a olan muhabbeti O'nun hakkındaki marifeti kadardır. Yani Allah'ı ne kadar tanıyorsanız o kadar seversiniz. Tanımanız ne kadar eksik ise sevginiz de o kadar eksik olur. Tersinden söyleyecek olursak; Allah'ı ne kadar seviyorsanız o kadar tanıyorsunuz, sevginiz ne kadar eksikse tanımanız da o kadar eksik demektir.
****c) Takva ****
Bu bağlamda bu ifadeyle kastedilen, kişinin yaşantısına Allah'ın isimleri doğrultusunda çeki düzen vermesi, Allah'ın isimlerinin gerektirdiği davranış tarzına aykırı davranmaktan korunması ve sakınmasıdır.
Allah'ın isimleri konusunda en çok ihmal edilen husus tam da burasıdır. Allah bize isimlerini bildirirken bizden, bu bildirime uygun davranış tarzı ortaya koymamızı istemektedir.
Mesela;
Allah "el-Gafûr (çok bağışlayıcı)", "et-Tevvâb (tövbeleri çokça kabul eden", "es-Settâr (suç ve kabahatleri örten) olduğunu bildirir. Cenab-ı Hakk'ın bu isimleri doğrultusunda bize düşen şey bir suç ve kabahat işlediğimizde Allah'tan bağışlanma dilemek, O'na tövbe ederek dönüş yapmak, geçmişteki suç ve kabahatlerimizin yüzümüze vurulmaması için örtülmesini talep etmektir. Eğer bunu yapmıyorsak Allah'ın bu isimlerinin gereğini yapmıyoruz, takvaya aykırı davranıyoruz demektir.
Allah kendisinin "el-Basîr (her şeyi gören)", "es-Semî (her şeyi işiten), "el-Habîr (her şeyden haberdar olan)", "eş-Şehîd (her şeye şahit olan)" olduğunu bildirmektedir. Şu halde hayatımızın hiçbir anı O'nun bilgisi, gözetimi dışında değildir. Eğer biz davranışlar ortaya koyarken sanki bizi hiç kimse duymuyor, görmüyor, şahit olmuyor gibi davranır ve kendimizi tek olarak düşünürsek bu isimlerin gereğini yapmıyoruz demektir.
Bu minval üzere;
el-Mucîb (dualara icabet eden) ismi gereğince O'na, icabet edeceğine iman ederek dua etmemiz gerekir.
eş-Şifa (hastalara şifa veren) ismi gereğince hastalandığımızda sağlığımıza kavuşmak için tedbirlere başvurmakla birlikte şifayı O'ndan beklemek ve bilmemiz gerekir.
el-Adl (adalet sahibi) ismi gereğince Allah'ın her hükmünün adil olduğuna inanıp O'na başvurmamız gerekir.
Bu listeyi bu şekilde Allah'ın her bir ismi için uygulamak ve uzatmak mümkündür.
İnsanların Allah'ı tanıma (marifet), imanda kemale erme ve takvada ileri gitmeleri Allah'ın isimlerini bilme ve gereğini yerine getirmelerine bağlıdır.
Bir kimse Allah'ı ne kadar iyi tanırsa, O'na ne kadar muhabbet beslerse O'na olan bağlılık ve haşyeti o derece artar. Nitekim bu husus âyette şu şekilde vurgulanır:
"Allah'tan ancak âlimler hakkıyla korkar" (el-Fâtır, 28/35)
Allah Resûlü, tüm varlık âlemi içinde Allah'ı en iyi tanıyan, O'nu en çok seven ve O'na karşı gelmekten en çok sakınan kişidir. Buna bağlı olarak bir kimsenin Allah'ı tanıması, sevmesi ve O'na olan bağlılığı Allah Resûlü'ne olan bağlılığı oranındadır. Bu konuda Rabbimiz şöyle buyurur:
"(Resûlüm! ) De ki: Eğer Allah'ı seviyorsanız bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah son derece bağışlayıcı ve esirgeyicidir." (Âl-i İmran, 3/31)
Her şeyin en doğrusunu elbette Allah bilir.
(Soner Duman)
**(Bir usul kuralının uygulanışına örnek) **
Bu yazıda şu usul kuralının bir örnek üzerinde uygulamasına yer verilecektir:
"Nassların doğru anlaşılabilmesi için bütüncül bir bakışla değerlendirilmesi gerekir, parçacı bir yaklaşımla ele alınması yanlış sonuçlara yol açabilir"
Bunu yaparken şu sorudan hareket edeceğim:
**Soru:**
Allah Resûlü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
"Allah'ın doksan dokuz, yani yüzden bir eksik ismi vardır. Kim bunları sayarsa cennete girer" (Buhârî, "Tevhid", 12; Müslim, "ez-Zikr ve'd-dua", 6)
Bu hadisteki "sayma" ile Allah'ın isimlerini hafızasına kaydedip sonra da bunları sözlü olarak sayma mı kastedilmiştir? Şayet böyle ise bunu yapmak kolaydır. O halde cennete girmek sırf bir ezber ve sayma işinden ibaret olmaz mı? Şayet bununla başka bir şey kastedilmişse bu nedir?
**Cevap:**
İnsanların isimleri onlara başkaları tarafından, onlar doğduktan sonra, kendilerinde bu isimlerin ifade ettiği özellikler henüz yokken verilir. Söz gelimi daha yeni doğmuş bir çocuğa ana-babası tarafından "doğru sözlü" anlamına gelen "Sadık" adı verildiğini düşünelim. Bu isim, o kişinin gerçekten doğru sözlü olduğunu ispata yetmez. O şahıs gerçekten doğru sözlü ise "adı gibi doğru", "ismiyle müsemmâ" denir. Eğer adının belirttiği vasfa sahip değilse "adına bak, kendine bak, doğruluk bunun neresinde!" diye söylenir.
Yüce Allah'ın isimleri O'na başkası tarafından, sonradan verilmiş değildir. O, kendisinde ezelden beri var olan vasıflara binaen bu isimlerle nitelenmekte olup kendisinin bu isimlere sahip olduğunu bize bildirmiştir. "En güzel isimler Allah'ındır" demek, en yüce vasıflara O sahiptir. Ondan daha üstün vasıflara sahip bir kimse olamayacağına göre ve O da bu vasıflarıyla isimlendirildiğine göre en güzel isimler O'nundur demektir.
Allah'ın her bir ismi, müminlere o isim konusunda üç sorumluluk yükler:
**a) Marifet (Bilmek)**
Bununla kastedilen Allah'ın o ismin belirttiği üstün özelliklere sahip olduğuna inanmak, Allah dışında hiçbir varlığın o ismin ifade ettiği üstün vasıf konusunda Allah ile ortak, denk olamayacağını bilmektir.
Mesela;
Allah'ın "er-Rahman (Rahmeti nihayetsiz olan)" ismini işittiğimizde Allah'ın uçsuz bucaksız bir merhamet vasfına sahip olduğuna, Allah dışında başka hiçbir varlığın bu ölçüde merhamet sahibi olamayacağına iman etmemiz zorunludur.
Allah'ın "el-Azîz (İzzet sahibi olan)" adını işittiğimizde O'nun her işinde mutlak galip olduğuna, her zaman O'nun dediğinin olduğuna, O'nu herhangi bir varlığın yenmesinin, alt etmesinin, âciz kılmasının söz konusu olamayacağına, Allah dışında başka bir varlığın ise daima galip olmasının söz konusu olamayacağına iman etmemiz zorunludur.
Allah'ın "el-Muhyî (Dirilten)" ismini işittiğimizde bitkiler, hayvanlar, cinler, melekler ve insanlardan oluşan canlı varlıklara hayat verdiğine, kâinatta görülen canlılığın kaynağının Allah olduğuna, Allah dışında hiçbir varlığın hayat verme gücüne sahip olmadığına iman etmemiz zorunludur.
Allah'ın "el-Mucîb (Dualara icabet eden)" ismini işittiğimizde bizim dualarımızın Allah tarafından mutlaka dikkate alınıp değerlendirildiğine, Allah'tan başka hiçbir varlığın dualara icabet edip gereğini yapma gücüne sahip olmadığına iman etmemiz zorunludur.
Burada yanlış anlamayı önlemek adına bir hususa dikkat etmek gerekir:
Allah'ın bazı isimleri vardır ki bu isimler insanlara verilemez; çünkü Allah dışındaki başka bir varlıkta o özellik yoktur. Söz gelimi el-Hâlık ismi "Yaratan" anlamına gelir. Allah dışında yaratıcı bir varlık olmadığına göre bir insana bu isim verilemez.
Allah'ın bazı isimleri de vardır ki bu isimlerin ifade ettiği sıfatlar bir ölçüde insanlarda da mevcut olduğu için insanlara da verilebilir. Söz gelimi "er-Rahim (merhametli)", "el-Kadîr (kudret sahibi)", "el-Kerîm (Cömert)" gibi isimler böyledir. Ancak burada şu hususa dikkat etmek gerekir: Allah ile bu ismin kendilerine verildiği şahıslar o isim bakımından ortakmış gibi görünse de hakikatte o ismin ifade ettiği sıfat diğer varlıklarda yoktur. Çünkü Allah tüm müminlere merhamet edendir, oysa bir mümin ne kadar merhametli olsa bile bu merhametiyle tüm müminleri kuşatması mümkün değildir. Yine Allah, güç ve kudreti her şeye yetendir. Bir insanın güç ve kudreti ise son derece sınırlıdır, bunu da zaten Allah vermiştir.
**b) Muhabbet**
Allah'ı tanıyan kimse Allah'ı sever. Çünkü Allah'ın bütün isim ve sıfatları güzeldir. İnsan da güzel olanı sevecek bir kıvam ve meyilde yaratılmıştır.
Kişinin Allah'a olan muhabbeti O'nun hakkındaki marifeti kadardır. Yani Allah'ı ne kadar tanıyorsanız o kadar seversiniz. Tanımanız ne kadar eksik ise sevginiz de o kadar eksik olur. Tersinden söyleyecek olursak; Allah'ı ne kadar seviyorsanız o kadar tanıyorsunuz, sevginiz ne kadar eksikse tanımanız da o kadar eksik demektir.
****c) Takva ****
Bu bağlamda bu ifadeyle kastedilen, kişinin yaşantısına Allah'ın isimleri doğrultusunda çeki düzen vermesi, Allah'ın isimlerinin gerektirdiği davranış tarzına aykırı davranmaktan korunması ve sakınmasıdır.
Allah'ın isimleri konusunda en çok ihmal edilen husus tam da burasıdır. Allah bize isimlerini bildirirken bizden, bu bildirime uygun davranış tarzı ortaya koymamızı istemektedir.
Mesela;
Allah "el-Gafûr (çok bağışlayıcı)", "et-Tevvâb (tövbeleri çokça kabul eden", "es-Settâr (suç ve kabahatleri örten) olduğunu bildirir. Cenab-ı Hakk'ın bu isimleri doğrultusunda bize düşen şey bir suç ve kabahat işlediğimizde Allah'tan bağışlanma dilemek, O'na tövbe ederek dönüş yapmak, geçmişteki suç ve kabahatlerimizin yüzümüze vurulmaması için örtülmesini talep etmektir. Eğer bunu yapmıyorsak Allah'ın bu isimlerinin gereğini yapmıyoruz, takvaya aykırı davranıyoruz demektir.
Allah kendisinin "el-Basîr (her şeyi gören)", "es-Semî (her şeyi işiten), "el-Habîr (her şeyden haberdar olan)", "eş-Şehîd (her şeye şahit olan)" olduğunu bildirmektedir. Şu halde hayatımızın hiçbir anı O'nun bilgisi, gözetimi dışında değildir. Eğer biz davranışlar ortaya koyarken sanki bizi hiç kimse duymuyor, görmüyor, şahit olmuyor gibi davranır ve kendimizi tek olarak düşünürsek bu isimlerin gereğini yapmıyoruz demektir.
Bu minval üzere;
el-Mucîb (dualara icabet eden) ismi gereğince O'na, icabet edeceğine iman ederek dua etmemiz gerekir.
eş-Şifa (hastalara şifa veren) ismi gereğince hastalandığımızda sağlığımıza kavuşmak için tedbirlere başvurmakla birlikte şifayı O'ndan beklemek ve bilmemiz gerekir.
el-Adl (adalet sahibi) ismi gereğince Allah'ın her hükmünün adil olduğuna inanıp O'na başvurmamız gerekir.
Bu listeyi bu şekilde Allah'ın her bir ismi için uygulamak ve uzatmak mümkündür.
İnsanların Allah'ı tanıma (marifet), imanda kemale erme ve takvada ileri gitmeleri Allah'ın isimlerini bilme ve gereğini yerine getirmelerine bağlıdır.
Bir kimse Allah'ı ne kadar iyi tanırsa, O'na ne kadar muhabbet beslerse O'na olan bağlılık ve haşyeti o derece artar. Nitekim bu husus âyette şu şekilde vurgulanır:
"Allah'tan ancak âlimler hakkıyla korkar" (el-Fâtır, 28/35)
Allah Resûlü, tüm varlık âlemi içinde Allah'ı en iyi tanıyan, O'nu en çok seven ve O'na karşı gelmekten en çok sakınan kişidir. Buna bağlı olarak bir kimsenin Allah'ı tanıması, sevmesi ve O'na olan bağlılığı Allah Resûlü'ne olan bağlılığı oranındadır. Bu konuda Rabbimiz şöyle buyurur:
"(Resûlüm! ) De ki: Eğer Allah'ı seviyorsanız bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah son derece bağışlayıcı ve esirgeyicidir." (Âl-i İmran, 3/31)
Her şeyin en doğrusunu elbette Allah bilir.
(Soner Duman)