FK Kavram Postmodernizm

Postmodern, postmodernizm akımının izlerini taşıyan her türlü nesne, düşünce vb. için kullanılan bir terimdir. Postmodern, herhangi bir konuda birden fazla gerçekliğin olabileceğini ve göreceliliği savunan bir görüştür.

Postmodern kavramı; edebiyat, psikoloji, tarih, felsefe, sinema, sosyoloji, mimarlık gibi birçok alanda ortaya çıkmıştır.

Örneğin sosyolojik olarak baktığımızda postmodern kavramı, “tüketim aygıtlarının toplumu oluşturan kişileri esir aldığı bir toplum yapısı” şeklinde tanımlanırken sanatta postmodern kavramı, farklı kavramlar arasında eklektik çalışmayı ve gerçekliği imgeler üzerinden açıklamayı ifade eder.

Postmodern nitelikteki her türlü fikir, nesne, yapı vb. modernizme karşı olma niteliği taşır ve otoriter, kuralcı görüşlere karşı çıkar. Dolayısıyla postmodern özellikteki bir nesne kendi gerçekliğini yansıtır ve o nesne hakkında herkesin fikri farklı olabilir.

Postmodernizm nedir ?

Postmodernizm, Batı'da ortaya çıkan hümanizm akımının ve Aydınlanma döneminin etkilerinin politik çıkar ve güç elde etmeye yönelik amaçlarını sorgulayan bir akımdır. Postmodernizm, otoriteye ve tek bir gerçeklik olduğunu savunan görüşlere karşı çıkar.

Postmodernizm, yalnızca bir tane gerçekliğin olmadığını savunan ve görecelilik kavramını öne çıkaran bir eleştiri yöntemi olarak da nitelendirilebilir. Postmodernizmde yalnızca bir tane gerçek yoktur, herkesin kendi gerçekliği vardır. Bu yüzden herhangi bir şey üzerine düşünürken imgeler kullanılır ve çoğulculuğa önem verilir.

Başka deyişle postmodernizm'de evrensel olarak kabul gören bir görüş yoktur, bir konuda pek çok farklı görüş vardır ve bu görüşleri yok saymamak, farklı görüşlere kapsayıcı şekilde yaklaşmak gerekir.

Modern ile postmodern arasındaki farklar şunlardır:

• Postmodern düşünce, modern düşünceye karşı olarak ortaya çıkmıştır.
• Modernizm, postmodernizmden önce ortaya çıkmış bir düşüncedir.
• Postmodern düşüncede gerçeklik imgeler üzerinden ele alınırken modern düşüncede böyle bir durum söz konusu değildir.
• Modern düşünce tek bir gerçek olduğunu savunurken postmodern düşüncede gerçeklik görecelidir.
• Modernite genel geçer evrensel bir anlayıştan söz eder ama postmodernitede çoğulculuk anlayışı esastır.
• Postmodernizm geleneksellikten uzaktır ancak modernizm geleneksel anlayışlara yakındır.
• Postmodernizmde otoriteye ve kuralcılığa karşı çıkılırken bu durum modernizmde geçerli değildir.
• Evrensel kültür ve milli kültür anlayışları postmodernizmde reddedilirken modernizmde reddedilmez.

Postmodernizmin özellikleri şunlardır:

• Postmodernizm, modernizmin yarattığı sorunlara yeni bakış açıları getirir.
• Modernizm ile ortaya çıkan değerlere eleştirel perspektiften yaklaşır.
• Postmodernizm, toplumsal kuralları ve düzeni reddeder.
• Geleneksel perspektifleri ve kavramları sorgular ve çoğunlukla bunlara ironiyle yaklaşır.
• Postmodernizmin en önemli özelliği gerçekliği biricik kabul etmemesidir.
• Postmodernizmde aşırı görecelilik anlayışı hakimdir.
• Gerçeklik yerini imgelere bırakmıştır.
• Postmodernizm, evrensellik yerine çoğulculuk anlayışına sahiptir.
• Dine olumlu yaklaşır.
• Birbirine zıt kavramlar postmodernizmde bir arada kullanılabilir: geleneksel ve modern, sağ ve sol gibi…
• Geçmiş yok sayılmaz ve geçmiş ile günümüz arasındaki bağa önem verilir.
• Farklı kavramlar arasında sentez yapmayı yani onları birleştirmeyi değil, eklektik çalışmayı tercih eder.
• Postmodernizmde farklı kavramlar üzerinde çalışılırken kavramlar arasındaki ilişkiye bakılır.

Türkiye’de postmodernizm akımı;

1990’lı yıllarda görülmeye başlamıştır çünkü postmodernizm akımının ortaya çıkmaya başladığı İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye dışa kapalı bir ülkeydi ve gelişmelerden haberdar değildi. Ancak 1980’li yıllarda Türkiye’nin dışa açılmaya başlamasıyla postmodernizm kavramı da zamanla kendini göstermeye başladı.

Türkiye’de postmodernizm kavramı etkisini özellikle edebiyatta gösterdi. Örneğin Oğuz Atay, Bilge Karasu, İnci Aral, Orhan Pamuk, Nilgün Marmara gibi yazarlar ve şairler, Türk edebiyatında eserlerinde postmodern izlere yer veren sanatçılardır.

Zaman içerisinde Türkiye’de yapılmaya başlayan gökdelenler ve yüksek kuleler postmodernizm akımının etkisini gösterdiğine işaret eden bir diğer örnektir. Özdemir Altan, Adnan Çoker gibi ressamlar ise eserlerinde postmodernitenin görüldüğü Türk sanatçılardan bazılarıdır.